बाइबल माथि पुरातत्त्वविद्याको खोज

Author:Sangam Shrestha,B.Th, Mdiv(Running).

Facebook

        पुरातत्त्वविद्या शब्द पुरा र तत्त्व यि दुई शब्द आपसमा मिलेर बनेको हो । यी मध्ये पुरा शब्दको शाब्दिक अर्थ पुरानो, विगतको वा पहिलेको भन्ने हुन्छ भने तत्त्व शब्दको अर्थ मुलभुत कुरा वा वास्तविक कुराको ज्ञान भन्ने हुन्छ । यसर्थ पुरातत्त्व शब्दको शाब्दिक अर्थ विगतको वास्तविक कुरा, अथवा पुरानो कुराको ज्ञान अथवा आजभन्दा पहिलेको, वास्तविक कुराको जानकारी गराउँने विषय हो ।  विगतका पुराना कुराहरुको खोज तथा अनुसन्धान गर्ने एक प्रकारको विज्ञान हो ।[1] पुरातत्वशास्त्र त्यो विज्ञान हो जो मानवका भूत कालको अध्ययन गर्दछ ।[2]  पुरातत्त्वलाई बुझाउने प्राचिन ग्रीक भाषाको 'Archaios' र 'Logos' भन्ने दुई अलग शब्द आपसमा मिलेर बनेको हो । जसको अर्थपनि क्रमसँग पुरानो र ज्ञान भन्ने हुन्छ ।[3]  पुरातत्त्वविद्या भन्नाले भूतकालमा भएका पुराना बस्तुहरुको खोज तथा अनुसन्धान गर्ने सामाजिक विज्ञान हो । नेपाली बृहत् शब्दकोश ले पुरातत्त्वको परिभाषित गर्दै भन्छ, “प्राचीन समयमा निर्माण भएका वा उपयोग गरिएका ऐतिहासिक तथा महत्वपूर्ण वस्तुको अध्ययन गर्ने विद्या; पुराना कला वा संस्कृतिको अनुसन्धान तथा अध्ययनसँग सम्बन्ध राख्ने विद्या”[4]   यसर्थ पुरातत्त्वविद्या मुलतः पुराना बस्तुहरुको अध्ययन गर्ने विद्या हो ।

             बाइबलका सत्यताहरु यस्ता खोजीहरुमाथि निर्भर छैन तर पनि पुरनतत्व विज्ञानले बाइबलमा लेखिएका कुराहरुको वास्तविकतालाई पुष्टि गर्दछ ।[5]  पुरातत्त्वविद्याले बाइबल परमेश्वरको बचन हो वा होइन भन्ने कुरा प्रमाणित गर्न सक्दैन तर बाइबल सत्यताले भरिएको र इतिहास मुताविक सही छ भन्ने कुराको प्रमाण भने दिने गर्दछ । बाइबल कुनै मानिसले कल्पना गरेको मनगढन्ते दन्ते कथा होइन भनेर पनि पुरातत्त्वविद्याले हामीलाई प्रमाण दिदछ । लेखक डेल रोटन लेख्छन्, “पुरातत्त्वविक खोजहरुले धर्मशास्त्रको विश्वासनीयतालाई पुष्टि गरिरहेकै छन् ।”[6]   यस्तै ग्लिसन आर्चर, प्रतिष्ठित बाइबल विद्वान् भन्छन्, “एकपछि अर्को गर्दै मैले बाइबलका तथाकथित अन्तर्विरोधहरूलाई हेरेको छु र बाइबलका अभिलेखमा भएका ती अन्तर्विरोधहरूलाई अध्ययन गरेको छु । र, भाषाविद्हरू, पुरातत्त्वविद्या र विज्ञानको साक्षीले धर्मशास्त्रको विश्वसनियताप्रति भएको मेरो निश्चयतालाई बारम्बार पुष्टि गरेका छन् र मजबुत बनाएका छन् ।”[7]  विलियम राम्सेले बाइबललाई दन्ते कथाको रुपमा बिचार गर्थे । उनले बाइबललाई अप्रमाणित गर्ने उद्देश्यले नै पुरातत्त्वविद्या भन्ने बिषय अध्ययन गरे । २५ बर्षको लामो अनुसन्धान र खोजबाट उनले थाहा पाए कि बाइबलमा उल्लेख गरिएका पुरातत्त्व सम्बन्धी कुराहरु सत्य छन् । त्यस पछि उनी ख्रीष्टियान पनि भए ।[8] 

            पुरातासत्त्विक कामले निःसन्देह धर्मशास्त्रीय रेकर्डको विश्वासनीयतामा विश्वास बलियो बनाएको छ । प्यालेस्टाइनमा उत्खन्न गरेको अनुभवले गर्दा एक भन्दा बढी पुरातत्वविदहरूले बाइबलप्रति आफ्नो आदर बढाएको छ । पुरातत्त्विविद्याले धेरै जसो अवस्थामा  आधुनिक आलोचकहरूको धारणालाई इन्कार गरेको छ ।[9]

---

[1] शिवहरि अर्याल, नेपालको पुरातत्त्व, कला, वास्तुकला र पर्यटनको परिचय (काठमाण्डौँः शिव पब्लिकेशन प्रा.लि.),१।

[2] स्वतन्त्र विश्वकोश, नेपाली, Assessed date April 6,2015, https://ne.wikipedia.org/wiki/पुरातत्त्वशास्त्र

[3] अर्याल, नेपालको पुरातत्त्व, कला, वास्तुकला र पर्यटनको परिचय,१।

[4] नेपाली बृहत् शब्दकोश (काठमाण्डौँः नेपाल राजकीय प्रज्ञा–प्रतिष्ठान, २०५०),७९०।

[5] डन् फ्लेमिङ, ब्रीज सचित्र बाइबल शब्दकोश (काठमाण्डौँः जी.एफ.ए प्रकाशन, २०१४)३४१।

[6] डेल रोटन, विश्वासको प्रमाण (काठमाण्डौँः सत्यबाटो प्रकाशन, २००४)३९ ।

[7] कमल अधिकारी, बाइबलको विषयमा १९ ओटा भनाइहरू (भाग २), Accessed Date April 26, 2021, Publics Date MONDAY, JANUARY 26, 2015, http://reasonstobelieve2014.blogspot.com/2015/01/BLOG-POST_26.HTML

[8] कमल अधिकारी, बाइबलमा भुल छ भनी प्रमाण खोज्न हिँडेका राम्से अन्ततः बाइबल विद्वान् बने, Accessed Date April 26, 2021, Publics Date December 31, 2020, https://kamaladhikari.com.np/1935/

 [9] Peter S. Williams, Archaeology and the Historical Reliability of the New Testament, Accessed Date May 10, 2021, Publics Date July 2012, https://www.bethinking.org/is-the-bible-reliable/archaeology-and-the-historical-reliability-of-the-new-testament